Artikel | 17 mei 2022 | 8 minuten
Juni staat bij NCD in het teken van familiebedrijven. Maar liefst 70% van alle Nederlandse bedrijven zijn familiebedrijven.
In een exclusief interview sprak NCD met zakenvrouw van het jaar 2022 en CEO van Koninklijke Nooteboom: Marinka Nooteboom. Ze vertelt over balans tussen ervaring en een frisse blik en de dynamiek binnen haar bedrijf.
Marinka Nooteboom is algemeen directeur (of Chief Engagement Officer) van Koninklijke Nooteboom Groep. Nooteboom Trailers bestaat sinds 1881 en produceert trailers voor het uitzonderlijk wegvervoer.
Marinka vertelde ons dat ze vrij laat in het familiebedrijf is gekomen, 11 jaar geleden als ceo. Daarvoor zat ze in de bancaire sector.
Marinka: “Voordat ik het familiebedrijf binnenkwam, had ik ervaring opgedaan binnen de bancaire sector. Ik ben er blij mee dat ik andere bagage heb opgedaan. Ik had ook de overtuiging dat een andere managementstijl binnen Nooteboom beter zou passen bij de huidige tijd.”
Marinka zag dat lifetime employment nog best wel aanwezig was binnen de organisatie. Het is belangrijk om de juiste balans te vinden tussen ‘vers bloed’ en kennis, kunde en ervaring. “Ik vind dat je als familiebedrijf moet kijken of wat we doen nog van deze tijd is, hoe gaan we dat morgen doen?”, aldus Marinka.
Tradities zijn goed, daar is Nooteboom ver mee gekomen. Aanpassing wordt echter steeds belangrijker. Marinka is ervan overtuigd dat als je je in deze tijd niet aanpast, je niet overleeft. Ze gelooft dat je meer dan in het verleden open moet staan voor samenwerking met andere bedrijven en voor ontwikkelingen in de maatschappij. Anders kom je niet verder.
Marinka vertelt dat ze verantwoordelijkheid binnen de organisatie graag zo laag mogelijk neerlegt. Zo haal je zoveel mogelijk kennis uit de organisatie. Bovendien is het leuk en uitdagend om in een organisatie te werken waar je veel verantwoordelijkheid krijgt.
Marinka: “Ik wil niet dat het bedrijf aan mij kleeft. Als ik om welke reden dan ook een aantal weken niet aanwezig kan zijn, dan wil ik dat het bedrijf kan doordraaien zonder mijn aanwezigheid. Dit was echt een trendbreuk.”
Een ander voorbeeld van een trendbreuk, is haar overtuiging dat de financiële en managementrapportage beter op orde moest zijn. “Als je niet weet wat er gebeurt, weet je ook niet wat er goed gaat. Beschik je over de juiste managementinformatie, dan wordt het makkelijker om mensen te waarderen en complimenten te geven. Ook weet je dan veel beter waar je medewerkers en teams kunt ondersteunen om verbeteringen te realiseren”, aldus Marinka.
Haar perspectief op het beter benutten van rapportages werd door sommigen ontvangen als “Big Brother is watching you”. Zij vond het zelf juist een tool om te kijken hoe je beter kunt worden met elkaar. Marinka wilde een business case hebben voor investeringen. Dat was nieuw. Vroeger was handjeklap veel gebruikelijker, nu zijn we gewend aan contracten. Marinka is ervan overtuigd dat je mee moet gaan met veranderingen.
Marinka: “Je moet als familiebedrijf er alert op zijn dat een generatie die aan het roer staat wel scherp blijft. De wereld verandert snel. Ervaring is mooi, maar kan ook een beperking zijn. Soms is het heel goed om iemand aan te nemen die geen ‘diesel door zijn bloed heeft lopen’. Een frisse kijk van buiten is naar mijn idee echt noodzakelijk.”
Marinka’s advies voor mensen die nieuw binnenkomen is altijd: “Blijf je zo lang mogelijk verwonderen. Dit zet de ‘gevestigde orde’ ook op scherp om werkwijzen opnieuw te bevragen.”
Een voorbeeld van hoe Nooteboom met de tijd meegaat is dat ze niet alle specialisten in dienst willen hebben. Marinka vertelt dat ze het veel interessanter vinden om samen te werken met bedrijven die gespecialiseerd zijn in de diverse specialismes (bijvoorbeeld hydrauliek). “Juist de samenwerking maakt dat je verder komt,” aldus Marinka.
Marinka vertelt dat ze altijd trots is op de producten van Nooteboom, als ze de trailers ziet rijden op de snelweg. Een groot verschil met haar werk in de bancaire sector is dat ze met eigen ogen ziet hoe het product gemaakt wordt. Je ziet het hele proces, van de plaat staal en de onderdelen die binnenkomen tot een volledige trailer die het bedrijf verlaat.
Marinka: “Wat mij met name drijft is het bedrijf beter maken. Ik vraag me bij alles wat ik doe af hoe we het rendement van dit bedrijf kunnen verbeteren. Dat zit in de hele organisatie. Soms ook in kleine dingen. Ik ben een groot voorstander van data driven management, maar je moet je onderbuikgevoel nooit helemaal loslaten. Niet alles is helemaal in cijfers uit te drukken. Soms maak je een business case die qua cijfers niet heel positief lijkt, maar soms moet je je ondernemerszin of onderbuikgevoel volgen en het dan toch doen. Bijvoorbeeld iets nieuws op de markt brengen wat recht doet aan je imago en wat klanten helpt een stap voorwaarts te zetten. Dat soort elementen zijn niet te berekenen.”
Marinka’s stelling is: laat een crisis nooit onbenut. Ze deelde met ons de lessen, kansen en uitdagingen van de coronatijd en de periode waarin we nu zitten.
Tijdens de coronatijd moest iedereen zoveel mogelijk thuiswerken, behalve personen in de productie. Thuiswerken was niet normaal binnen Nooteboom, maar het bleek dat bijvoorbeeld engineers prima thuis aan een ontwerp kunnen werken. Het bracht ook de nodige uitdagingen met zich mee, zoals de vraag hoe de directie alle mensen goed kon bereiken. Hiervoor werd een wekelijkse nieuwsbrief en ook intranet in het leven geroepen om alle medewerkers regelmatig te informeren en te betrekken.
Marinka: “Op dit moment hebben we te maken met een personeels- en grondstofcrisis. Werving is lastig. Nu organiseren we maandelijks een banendag waarvoor mensen zich kunnen inschrijven en ons bedrijf kunnen komen bekijken. We faciliteren ook de mogelijkheid om een dag mee te lopen. De personeelsschaarste heeft ons ook geholpen om de onboarding van nieuwe medewerkers te verbeteren.”
Sommige situaties in de huidige tijd zijn ook zorgwekkend, zoals exorbitante prijsstijgingen van materialen, een afnemende leverbetrouwbaarheid en beschikbaarheid van materialen vanuit onze leveranciers. Nu er oorlog is in Oekraïne, worden we worden ons extra bewust van het feit dat de meerderheid van staal uit Rusland en Oekraïne komt.
“Wij zouden graag willen opschalen, maar worden hierin belemmerd door uitdagingen bij het vinden van personeel en materiaal,” aldus Marinka.
Ten opzichte van andere bedrijven, heb je binnen een familiebedrijf verschillende rollen: familie, eigenaren en directeuren.
Marinka: “De rol die je inneemt verschilt elke keer met de positie die je hebt. Ik ben zelf familie, directeur en aandeelhouder. Ik wissel van pet. Je bent je er wel meer bewust van, vanuit welke positie je praat. Soms als directeur in mijn eigenwijsheid heb ik bepaalde ideeën. Dan moet ik toch de mensen in de organisatie ook meekrijgen. En de governance eromheen, zoals de Raad van Commissarissen, familie en aandeelhouders.”
We vroegen Marinka of ze adviezen heeft voor mensen binnen familiebedrijven.
Eén van de belangrijke lessen die ze heeft geleerd is om over alle onderwerpen te praten. Dat ligt misschien niet altijd voor de hand.
“Ik denk dat het goed is dat ieder zijn eigen gevoel mag hebben over zaken en dat dat bespreekbaar moet zijn. Het is zo belangrijk om transparant te zijn. Verborgen agenda’s zijn nooit een goed idee, niet in de organisatie en niet in de governance. Hou het gewoon lekker eenvoudig,” aldus Marinka.
Marinka vindt dat de piramide van hiërarchie zou moeten worden omgedraaid. Ze vindt iedereen die binnen het bedrijf werkt even belangrijk.
Marinka: “Binnen Nooteboom zijn we erg bezig met zelfsturende teams, mensen hoeven niet per sé op bepaalde tijdstippen aanwezig te zijn, belangrijk is het garanderen van een bepaalde output. We experimenteren ook met het veranderen van managementstijlen. Het is tijd om klassieke organisatievormen te veranderen. Ik heb moeite met het woord CEO. Ik heb het veranderd in ‘Chief Engagement Officer’. In mijn rol ben ik bij tijd en wijle de leider. Heel vaak ben ik bezig met ervoor zorgen dat de radertjes blijven draaien. De menselijke component in mijn werk is leuk en belangrijk. Kijken hoe het gaat, ondersteunen en complimenteren.”
We kunnen natuurlijk niet afsluiten, zonder het gehad te hebben over duurzaamheid. Marinka vertelt dat ze duurzaamheid niet ziet als ‘moetje’, maar als een goede manier om iets mee te bewerkstelligen. Naast een betere zorg voor het milieu kun je bijvoorbeeld ook een besparing bij de klant realiseren.
“Als familiebedrijf vinden we dat we hier ook naar moeten kijken. Je weet immers dat wat je nu doet een footprint is voor toekomstige generaties,” aldus Marinka.
Op 15 juni organiseert de NCD Academy een masterclass over Next Level dilemma’s in familiebedrijven.
Deze masterclass staat in het teken van nieuwe strategische dilemma’s die te maken hebben met duurzaamheid, innovatie, gender diversity, met wat wij als maatschappij vinden dat goed bestuur is bij familiebedrijven.
De masterclass is niet alleen bedoeld voor (aankomende) commissarissen, maar ook voor directeuren van familiebedrijven.
De masterclass wordt geleid door Marinka Nooteboom en Francois Carstens. Marinka is CEO van Koninklijke Nooteboom Groep en Zakenvrouw van het Jaar 2022. Als algemeen directeur van een familiebedrijf kan Marinka haar perspectief op relevante dilemma’s geven vanuit haar dagelijkse praktijk. Francois is partner en mede-eigenaar van Mesa Family Business Consultants. Daarnaast is hij commissaris AWL Techniek Holding en voorzitter RvA en Stak Eurosupport Amersfoort.
Lees hier meer over de masterclass en schrijf je direct in.
Meld u aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van relevante ontwikkelingen.
MijnNCD
